Sự hấp dẫn của lập trình hướng đối tượng (OOP) trong PHP

Trong lập trình, khái niệm lập trình hướng đối tượng (OOP) đã trở thành một khái niệm rất quan trọng. OOP giúp tổ chức mã nguồn thành các đối tượng và lớp, giúp mã nguồn dễ đọc, dễ bảo trì và dễ mở rộng hơn so với cách viết thông thường. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách triển khai lập trình hướng đối tượng trong PHP.

1. Lý do sử dụng lập trình hướng đối tượng (OOP) với PHP

• Tính tổ chức và tái sử dụng mã nguồn: Trong OOP, mã nguồn được phân chia thành các đối tượng và phương thức riêng biệt. Quản lý mã nguồn theo từng đối tượng giúp mã dễ đọc, dễ hiểu hơn, bảo trì dễ dàng và tái sử dụng mã một cách tiện lợi.

• Tính đóng gói và ẩn thông tin: Trong OOP, các dữ liệu và phương thức thường được đóng gói vào một đối tượng. Các thành phần của đối tượng chỉ được truy cập bằng các phương thức công khai, giúp ẩn thông tin chi tiết và giảm nguy cơ xảy ra lỗi.

• Tính kế thừa và đa hình: Tính kế thừa cho phép tái sử dụng các thuộc tính và phương thức từ lớp cha. Đa hình giúp triển khai các thuộc tính và phương thức bằng cách khác nhau trong các lớp con.

2. Các khái niệm cơ bản trong OOP

a. Lớp và đối tượng

• Lớp (Class): Là tập hợp các thuộc tính (biến) và phương thức (hàm) mà các đối tượng của lớp đó có thể sử dụng.

• Đối tượng (Object): Là sự thể hiện cụ thể của một lớp. Nó có thể sử dụng các giá trị và phương thức của lớp tạo ra nó.

b. Thuộc tính và phương thức

• Thuộc tính (Property/Attribute): Là các biến dùng để lưu trữ dữ liệu và được định nghĩa trong lớp.

• Phương thức (Method): Là các hàm để thực hiện một chức năng nhất định liên quan đến đối tượng và được định nghĩa trong lớp.

c. Hàm khởi tạo (Constructor) và Hàm hủy (Destructor)

• Hàm Khởi Tạo (Constructor): Là phương thức đặc biệt, được gọi ngay sau khi đối tượng của lớp được tạo ra. Thường được sử dụng để khởi tạo các thuộc tính của đối tượng.

• Hàm Hủy (Destructor): Có tác dụng giải phóng tài nguyên mà đối tượng đã sử dụng. Được gọi sau khi đối tượng bị xóa khỏi bộ nhớ.

3. Định nghĩa lớp và tạo đối tượng

Trong PHP, từ khóa class được sử dụng để định nghĩa một lớp. Sau đó, ta định nghĩa tên của lớp và một cặp dấu ngoặc nhọn để định nghĩa các thành phần trong lớp.

class Stringee {
    public $company;
    public $address;

    function __construct($company, $address) {
        $this->company = $company;
        $this->address = $address;
    }

    function getCompany() {
        return 'Tên công ty: ' . $this->company;
    }
}

$stringee = new Stringee('CÔNG TY CỔ PHẦN STRINGEE', 'Tầng 19, Tòa Leadvisors Tower, Số 643 Phạm Văn Đồng, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội');
echo $stringee->getCompany();

Trong ví dụ trên, lớp Stringee bao gồm 2 thuộc tính là company và address. Hàm khởi tạo __construct() được sử dụng để khởi tạo các thuộc tính, phương thức getCompany() được sử dụng để trả về thông điệp chứa giá trị của biến company.

4. Kế thừa và đa hình

• Kế thừa (Inheritance): Khi có một lớp cha gồm các thuộc tính và phương thức, chúng ta có thể kế thừa nó cho lớp con. Điều này giúp tái sử dụng mã nguồn và xây dựng các cấu trúc phân cấp.

class Information extends Stringee {
    public $email;

    function __construct($company, $address, $email) {
        parent::__construct($company, $address);
        $this->email = $email;
    }

    function getCompany() {
        return $this->company . ', địa chỉ: ' . $this->address . ', mọi thắc mắc gửi vào hòm thư: ' . $this->email;
    }
}

$infor = new Information('CÔNG TY CỔ PHẦN STRINGEE', 'Tầng 19, Tòa Leadvisors Tower, Số 643 Phạm Văn Đồng, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội', 'info@stringee.com');
echo $infor->getCompany();

• Đa hình (Polymorphism): Giúp triển khai các phương thức theo cách khác nhau trong các lớp con mà không ảnh hưởng đến mã nguồn gốc.

function showData($object) {
    echo $object->getCompany() . "n";
}

$stringee = new Stringee('CÔNG TY CỔ PHẦN STRINGEE', 'Tầng 19, Tòa Leadvisors Tower, Số 643 Phạm Văn Đồng, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội');
$infor = new Information('CÔNG TY CỔ PHẦN STRINGEE', 'Tầng 19, Tòa Leadvisors Tower, Số 643 Phạm Văn Đồng, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội', 'info@stringee.com');

showData($stringee);
showData($infor);

5. Đóng gói và ẩn thông tin

Một trong những điểm quan trọng của OOP là tính toàn vẹn của dữ liệu và chức năng của đối tượng. OOP giúp ẩn thông tin chi tiết và chỉ cung cấp một giao diện công khai để tương tác với các đối tượng.

class Sum {
    private $sum = 0;

    public function addSum($arr) {
        if ($arr) {
            foreach ($arr as $v) {
                $this->sum += $v;
            }
        }
    }

    public function getSum() {
        return $this->sum;
    }
}

$sum = new Sum();
$sum->addSum([1, 2, 3]);
echo $sum->getSum();

Trong ví dụ trên, thuộc tính sum được khai báo private, chỉ có thể truy cập từ bên trong lớp. Phương thức addSum() cho phép thực hiện cộng tổng và getSum() cho phép lấy giá trị của sum.

6. Lợi ích của OOP trong PHP

• Tái Sử Dụng Mã Nguồn (Code Reusability): Các đối tượng có thể được sử dụng lại trong nhiều dự án khác nhau, giảm việc viết lại mã và thời gian phát triển.

• Dễ Bảo Trì (Maintainability): Mã nguồn được tổ chức logic, dễ đọc và dễ bảo trì hơn nhờ cấu trúc đối tượng rõ ràng.

• Mở Rộng Dễ Dàng (Ease of Extensibility): Thêm chức năng mới mà không cần thay đổi mã gốc.

• Tách Biệt Dữ Liệu và Logic (Data and Logic Separation): Đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu và tránh sự tác động trực tiếp lên dữ liệu.

• Quản Lý Dự Án Tốt Hơn (Better Project Management): Cải thiện khả năng giao tiếp và hiểu rõ cấu trúc dự án.

• Bảo Mật và Kiểm Soát Truy Cập (Security and Access Control): Kiểm soát truy cập vào dữ liệu và chức năng của đối tượng.

• Tích Hợp Dễ Dàng (Easy Integration): Tích hợp với các hệ thống khác mà không cần thay đổi quá nhiều mã.

• Phát Triển Đồng Thời (Concurrent Development): Nhiều nhà phát triển làm việc đồng thời trên các phần khác nhau của ứng dụng.

• Đa Hình và Tính Mô-đun (Polymorphism and Modularity): Triển khai cùng một hành động với các đối tượng khác nhau. Quản lý mã nguồn dễ dàng và hiệu quả.

7. Hạn chế của OOP trong PHP

• Phức Tạp Khi Ứng Dụng Nhỏ: OOP có thể tạo ra cấu trúc phức tạp hơn là cần thiết trong các ứng dụng nhỏ.

• Hiệu Năng: Sử dụng đối tượng có thể tốn kém hiệu năng hơn so với cấu trúc dữ liệu truyền thống trong một số trường hợp.

• Học Hỏi Phức Tạp Hơn: Hiểu và áp dụng OOP có thể đòi hỏi thời gian hơn để học so với lập trình hướng thủ tục.

• Thừa Kế Quá Mức (Over Abstraction): Thiết kế lớp quá phức tạp và abstraction quá cao có thể làm cho mã khó hiểu và không cần thiết.

• Tốn Bộ Nhớ: Mỗi đối tượng chiếm bộ nhớ riêng, dẫn đến sự tốn kém tài nguyên khi ứng dụng có nhiều đối tượng.

• Khả Năng Rò Rỉ Bộ Nhớ (Memory Leakage): Rò rỉ bộ nhớ có thể xảy ra nếu không quản lý tốt các tham chiếu giữa các đối tượng.

• Khả Năng Phức Tạp Hóa Quá Mức (Overcomplexity): Thiết kế lớp quá phức tạp có thể làm cho mã nguồn khó đọc và khó bảo trì.

• Khó Đồng Tình Với Đội Phát Triển: Áp dụng OOP có thể gây sự không đồng tình trong đội phát triển về việc thiết kế và cấu trúc mã.

Tổng kết

Nắm vững và sử dụng lập trình hướng đối tượng trong PHP mang lại nhiều lợi ích, giúp mã dễ đọc, dễ bảo trì và dễ mở rộng. Áp dụng một cách hợp lý, chúng ta có thể tạo ra các ứng dụng phức tạp, với cấu trúc dễ quản lý và linh hoạt. OOP không chỉ là một khái niệm mà còn là phương pháp tiếp cận hiệu quả trong việc lập trình.

Stringee Communication APIs là giải pháp cung cấp các tính năng giao tiếp như gọi thoại, gọi video, tin nhắn chat, SMS hay tổng đài CSKH cho phép tích hợp trực tiếp vào ứng dụng/website của doanh nghiệp nhanh chóng. Sử dụng Stringee giúp tiết kiệm thời gian và chi phí phát triển ứng dụng, giảm từ 1-3 năm so với việc phát triển các tính năng tương tự từ đầu.

Stringee Communication APIs đã được tin dùng bởi các doanh nghiệp lớn như TPBank, VOVBacsi24, VNDirect, Shinhan Finance, Ahamove, Logivan, Homedy, Adavigo, bTaskee…

Nếu quý bạn đọc quan tâm, xin mời đăng ký tại đây: