Bài 10 – Chương trình con trong ngôn ngữ lập trình Python

1. Tìm hiểu về chương trình con

• Chương trình con trong Python bao gồm các gói (package), module và các hàm được xây dựng sẵn hoặc tự xây dựng.
• Gói là thư mục chứa một hoặc nhiều module hoặc các gói khác.
• Module là tập hợp các hàm liên quan như math, random, pygame,…
• Chương trình con trong Python có hai loại: hàm và thủ tục, nhưng không phân biệt giữa hai loại này, chỉ dùng khái niệm hàm. Hàm chỉ được thực thi khi được gọi.

2. Cấu trúc hàm trong Python

a. Khai báo hàm:

def <tên hàm>([danh sách tham số]): 
    <dãy các lệnh> 
    [return <giá trị>]

b. Hàm ẩn danh:

<tên hàm> = lambda <danh sách tham số>: <biểu thức, giá trị trả về>

c. Ví dụ: Viết hàm tính tổng 3 số bất kỳ
Cách 1: Khai báo hàm tong3

def tong3(a, b, c): 
    t = a + b + c 
    return t

Cách 2: Sử dụng hàm ẩn danh

tong3 = lambda a, b, c: a + b + c

Lưu ý:
Danh sách tham số có thể được khởi tạo giá trị mặc định
Ví dụ:

def tong3(a=0, b=0, c=0): 
    return a + b + c

Khi không truyền tham số, a, b, c sẽ có giá trị mặc định là 0.

3. Thực hiện chương trình con

a. Đối với hàm: <tên hàm>([danh sách tham số thực])
Ví dụ:

tong = tong3(a, b, c) # Gán giá trị trả về của hàm tong3 cho biến tong
tong = tong3() # Khi không truyền tham số, biến tong sẽ có giá trị là 0, vì a, b, c nhận giá trị mặc định 0
n = math.abs(x) # Gán giá trị tuyệt đối của x cho biến n

b. Đối với Module

import <tên module> hoặc from <tên module> import <tên hàm>

Ví dụ:

import math # Thêm thư viện Toán học
from math import sqrt # Thêm hàm sqrt trong thư viện Toán học
from random import * # Thêm toàn bộ hàm trong thư viện random

c. Đối với Package

import <tên package>.<tên module>

Ví dụ:

import demopackage.modules # Thêm module từ demopackage
demopackage.modules.say_hello() # Gọi hàm say_hello() trong module

import demopackage.modules as modules # Thêm module từ demopackage
modules.say_hello() # Gọi hàm say_hello() trong module

4. Một số ví dụ về chương trình con

Ví dụ 1: Viết chương trình sử dụng hàm lambda để trả về số giây tương ứng với các tham số giờ, phút, giây nhập vào từ bàn phím.

Ví dụ 2: Viết chương trình tính tổng sau: S = 1! + 2! + … + n!, với n là số nguyên dương nhập vào từ bàn phím.

Ví dụ 3: Viết chương trình để in ra màn hình các số nguyên tố từ 1 đến n, với n là số nguyên dương nhập vào từ bàn phím.

Ví dụ 4: Viết chương trình giải bài toán Tháp Hà Nội.

Bài toán Tháp Hà Nội (Tower of Hanoi) là một trò chơi toán học bao gồm 3 cột và với số đĩa nhiều hơn 1. Các đĩa có kích cỡ khác nhau và được xếp theo thứ tự từ nhỏ đến lớn: đĩa nhỏ hơn ở trên đĩa lớn hơn. Nhiệm vụ của trò chơi là di chuyển các đĩa sang cột khác sao cho vẫn duy trì thứ tự ban đầu: đĩa nhỏ nằm trên đĩa lớn.

Xem tiếp Bài 11 – Làm việc với kiểu dữ liệu tệp trong ngôn ngữ lập trình Python